[Film genre] Drama Film - Phim Chính Kịch

Phim chính kịch (drama film) là một thể loại phim có nội dung chủ yếu nói về quá trình phát triển bề sâu trong tâm thức của nhân vật khi phải đối mặt với các vấn đề về tình cảm. Các vấn đề nói trên có thể kể đến như: chứng nghiện rượu, nghiện ma túy, ngoại tình, khó xử vì quy tắc đạo đức, phân biệt chủng tộc, không khoan dung về tôn giáo, tình dục, đói nghèo, phân biệt giai cấp, bạo hành phụ nữ hoặc nạn tham nhũng; chúng làm nhân vật sinh ra mâu thuẫn với chính bản thân, người khác, xã hội hay thậm chí là với các quy luật tự nhiên. Phim chính kịch là một trong những thể loại điện ảnh rộng nhất, có nhiều thể loại phụ như phim lãng mạn, phim thể thao, phim dài tập, phim luật pháp và phim hình sự.



Nhân vật trung tâm trong phim chính kịch, thường là một cá nhân hoặc một tập thể, đang phải đối mặt với mâu thuẫn vào những thời điểm quan trọng nhất trong đời. Nội dung của phim thường xoay quanh đề tài gia đình; như Ordinary People, vượt lên cuộc sống đời thường mà đặt ra những câu hỏi rộng hơn, đồng thời cũng chạm tới những cảm xúc sâu sắc nhất trong nội tâm con người. Phim chính kịch thường, nhưng không phải tất cả, có tình tiết bi kịch: những quyết định gây đau lòng hoặc có liên quan đến sự sống còn trong các tình huống bi thảm; ví dụ như cái chết của người thân (Terms of Endearment) hoặc sự li hôn (Kramer vs Kramer). Thể loại chính kịch đã có rất nhiều màn, cảnh, cũng như tình tiết hay và vĩ đại nhất của ngành điện ảnh, bởi các diễn viên được tạo cơ hội hòa nhập vào nhân vật, mà điều này thì các thể loại khác hầu như không cho phép.



Phim thuộc loại chính kịch được đề cử giải Oscar (đặc biệt là Giải dành cho phim hay nhất - Best Pictures) - nhiều hơn tất cả các thể loại khác.







Thể loại chính kịch có phạm vi rất rộng và bởi với số lượng quá nhiều, các phim này đã được chia thành nhiều thể loại phụ:

- Crime drama (Chính kịch hình sự) và Legal drama (Chính kịch luật pháp): nhân vật phát triển dựa trên bối cảnh tội phạm, hành pháp và hệ thống luật pháp.



- Historical drama (Chính kịch lịch sử, còn được gọi là Sử thi), trong đó có phim chiến tranh: phim có nội dung xoay quanh những sự kiện có tác động lớn đối với lịch sử.



- Docudrama (Chính kịch tài liệu): sự khác nhau giữa chính kịch tài liệu và phim tài liệu thuần túy là trong phim tài liệu sử dụng người thật để tường thuật và bình luận lịch sử hoặc sự kiện; còn chính kịch tài liệu dùng các diễn viên chuyên nghiệp để đóng các vai trong sự kiện đó, và thường các tình tiết đã được kịch tính hóa đôi chút so với sự thật. Không nên nhầm lẫn Docudrama và Docufiction (Phim tài liệu có tình tiết hư cấu).



- Psycho drama (Tâm kịch) [1]



- Comedy drama (Hài kịch): trong thể loại này thì hai yếu tố hài hước và nghiêm túc cân bằng nhau.



- Melo drama (Chính kịch âm hưởng): chuyên để nâng cao cảm xúc người xem. Với nội dung thường bàn về các vấn đề 'khủng hoảng về cảm xúc, tình cảm nam nữ hoặc tình cảm bạn bè rạn nứt, quan hệ gia đình căng thẳng, bi kịch, bệnh tật, rối loạn thần kinh hoặc gặp khó khăn về tâm sinh lí'. Giới phê bình thường mô tả về nó như sau, "một thể loại hướng trực tiếp tới khán giả nữ, dùng dàn nhân vật (thường là có một nữ nhân vật trung tâm) khuôn mẫu để tường thuật một câu chuyện lãng mạn rẻ tiền không thực, chứa đầy cảm xúc bi thương hoặc một tình huống nội bộ gia đình theo hướng tiêu cực và sai lầm". Nó còn được gọi là 'women's movies', 'weepis', 'tearjerkers' hay 'chick flicks'. Nếu hướng tới khán giả là nam giới thì loại này còn được gọi là 'guy cry'.



- Romance (Chính kịch lãng mạn): khai thác đề tài tình yêu đôi lứa.



- Tragedy (Bi kịch): thường mô tả tình huống mà vì khuyết điểm trong tính cách bản thân hoặc một quyết định sai lầm mà làm cho nhân vật chính thất bại bi thảm.

Trong những năm đầu của điện ảnh, melo drama ở vị trí thống trị bởi ảnh hưởng còn lại từ lối diễn phóng đại của các diễn viên từ thời kỉ nguyên phim câm. Tuy nhiên tới thập niên 50, thì lối diễn được đào tạo theo phong cách tự nhiên của các diễn viên sân khấu như Marlon Brando đã dần giúp chuyển đổi thể loại chính kịch theo hướng hiện thực hơn, với một bộ phim quan trọng là A Streetcar Named Desire. Tới cuối thập niên 70 thì melo drama đã không còn được coi là thể loại quan trọng nữa, bởi thị hiếu của người xem đang hướng tới những bộ phim mang tính đột phá và theo hướng hiện thực như Mean Streets của Martin Scorsese.



Từ kỉ nguyên phim câm đến những năm 50, chính kịch được dùng như một công cụ để giáo dục khán giả. Các phim như The Grapes of Wrath (1940) cho thấy ảnh hưởng của cuộc Đại khủng hoảng, còn Citizen Kane (1941) thì được Orson Welles nhận xét rằng nó không chỉ là phim tiểu sử về William Randolph Hearst, mà là một bản tổng hợp cuộc đời nhiều người thời kì đó.



Lúc này đã xuất hiện rất nhiều diễn viên chính kịch nổi tiếng, nổi bật trong đó như Montgomery Clift, Glenn Ford, James Dean, Bette Davis và Marilyn Monroe. Phim thời này đã bắt đầu tập trung vào mối quan hệ và sự trưởng thành của nhân vật chính. Phim All About Eve (1950) nói về nữ giới và mối quan hệ giữa họ với nam giới, Rebel Without a Cause (1955) nói về sự nổi loạn tuổi teen, 12 Angry Men (1957) và Anatomy of a Murder (1959) thì mô tả quy trình làm việc bên trong tòa án.



Một số trong những bộ phim chính kịch nổi tiếng nhất của châu Á đã ra đời trong thời kì này, gồm có Tokyo Story (1953, của Yasujiro Ozu), Ugetsu (1954, của Kenji Mizoguchi), The Apu Trilogy (1955-59, của Satyajit Ray), Oyaasa (1957, của Guru Dutt) và Rashomon (1950), Ikiru (1952), Seven Samurai (1954) đều là của Akira Kurosawa.









Ở thập niên 60, các bộ phim chính kịch theo hướng chính trị bắt đầu tập trung vào đề tài chiến tranh, ví dụ như Judgement at Nuremberg (1960), Flashback (1969) và The Manchurian Candicate (1962). Các phim chính kịch thể thao cũng rất nổi tiếng, như The Hustler (1961) và Downhill Racer (1969).



Trong những năm 70, các đạo diễn theo kiểu hiện đại đã quay những tác phẩm đầu tay của mình, Francis Ford Coppola với The Godfather (1972), Martin Scorsese với Taxi Driver (1976), Mean Streets (1973) và chính kịch âm nhạc (musical drama)  New York,New York (1977). Sylvester Stallone đã sản xuất một trong những bộ phim chính kịch thể thao ăn khách nhất mọi thời đại, Rocky (1976) và phần tiếp theo là Rocky II (1979). Thể loại thể thao này thường nói về các khó khăn mà các vận động viên phải đối mặt, như Brian's Song (1970) và The Longest Yard (1974). Phim chiến tranh, đặc biệt là phim dùng bối cảnh Chiến tranh Thế giới II, đã đạt tới mức mô phỏng thực tế hoàn hảo nhất tính tới thời điểm lúc đó. Các phim như Tora! Tora! Tora! (1970), Patton (1970) và Apocalypse Now (1979) với nội dung chính nói về ảnh hưởng tiêu cực của chiến tranh, đều được liệt vào danh sách những bộ phim chiến tranh kinh điển.







Những năm 80, phim chính kịch chuyển sang đi sâu hơn vào cảm xúc kịch tính. Do the Right Thing (1989) và The Color Purple (1985) là những bộ phim nghiên cứu khá đầy đủ về văn hóa và lịch sử của người Mĩ gốc Phi. Phim chiến tranh cũng tiếp tục giữ vai trò rất quan trọng; như Platoon (1986) cho thấy sự kinh hoàng của Chiến tranh Việt Nam, Das Boot (1981) nói về Chiến tranh Thế giới II từ góc nhìn của Đức. Phim chính kịch kết hợp yếu tố khoa học viễn tưởng đã trở thành một đề tài hấp dẫn khi Steven Spielberg đạo diễn E.T. the Extra-Terrestrial (1982), Ridley Scott cho ra đời hai bộ phim Blade Runner (1982) và The Accused (1988).



Thể loại chính kịch lúc này đã có bước chuyển đổi lớn với những bộ phim có đề tài mới mẻ hơn: phim lấy góc nhìn khá bạo dạn về đề tài tội phạm Goodfellas (1990), cuộc thảm sát tù nhân của Đức quốc xã bằng hơi ga độc thời Chiến tranh Thế giới II với Schindler's List (1993), phim kinh dị theo chủ nghĩa hiện sinh như Fight Club (1999), câu chuyện tình vùng ngoại ô American Beauty (1999), diễn tả sự trưởng thành với Good Will Hunting (1997), các mối quan hệ phức tạp trong American History X (1998) và Philadelphia (1993) tập trung vào đại dịch AIDs cũng như sự kì thị với bệnh nhân. Hài kịch có các phim nổi tiếng như Forrest Gump (1994), Jerry Maguire (1996) và As Good as It Gets (1997). Các phim chính kịch dành cho trẻ em cũng trở nên đa dạng hơn với các phim như The Lion King (1994).







Trong những năm đầu thế kỉ 21, thể loại tiểu sử trở nên nổi tiếng với nhiều tựa phim thành công như Ali (2001), Frida (2002), 8 Mile (2002), Ray (2004), Walk the Line (2005) và Milk (2008). Các phim sử thi như Gladiator (2000) và The Last Samurai (2003) ra đời. Chiến tranh vùng Vịnh và những cuộc xung đột tương tự trở thành đề tài cho thể loại chiến tranh với các phim như Black Hawk Down (2001) và Jarhead (2005). Và mặc dù thể loại lãng mạn ít nổi bật hơn thập niên trước nhưng vẫn có các tác phẩm bom tấn ra đời, ví dụ như Brokeback Mountain (2005) đã đạt rất nhiều giải thưởng và bộ phim cực kì thành công Slumdog Millionaire (2008) được đề cử mười giải Oscar và sau đó đạt tám giải, trong đó bao gồm Giải dành cho Phim hay nhất.